برگزاری رویداد بازی‌های فکری و بردگیم در مدارس: راهکاری نوین برای توسعه مهارت‌های شناختی و اجتماعی
در دنیای امروز، به‌ویژه با پیشرفت‌های فناوری و تغییرات فرهنگی، رویکردهای نوین آموزشی در مدارس برای تقویت مهارت‌های دانش‌آموزان اهمیت زیادی یافته است. یکی از این رویکردها، آموزش از طریق بازی در مدارس است. بازی‌هایی که نه تنها به عنوان ابزار سرگرمی، بلکه به عنوان ابزارهایی برای تقویت مهارت‌های شناختی، اجتماعی و احساسی مورد استفاده قرار می‌گیرند. برگزاری رویدادهای آموزشی در مدرسه مانند نمایشگاه‌ها و کارگاه‌های بازی‌های فکری و بردگیم‌های آموزشی، زمینه‌ای عالی برای این نوع یادگیری فراهم می‌آورد.
اهمیت بازی‌های فکری در آموزش
بازی‌های فکری در برنامه درسی مدارس به یکی از عناصر اصلی آموزش مدرن تبدیل شده‌اند. این بازی‌ها که شامل بازی‌های تخته‌ای (بردگیم‌ها)، شطرنج و سایر بازی‌های استراتژیک هستند، فرصتی برای تقویت مهارت‌های شناختی نظیر حل مسئله، تصمیم‌گیری، تفکر انتقادی و استراتژیک فراهم می‌کنند (Gee, 2003). این روش آموزشی نه تنها جذابیت و تعامل را به کلاس درس می‌آورد، بلکه دانش‌آموزان را قادر می‌سازد تا از طریق چالش‌های موجود در بازی‌ها، درک بهتری از مفاهیم مختلف پیدا کنند.
آموزش از طریق بازی در مدارس، به‌ویژه در مقاطع ابتدایی و متوسطه، باعث بهبود تمرکز، حافظه و توانایی‌های تحلیلی دانش‌آموزان می‌شود. علاوه بر این، بازی‌ها می‌توانند به ارتقای روابط اجتماعی و مهارت‌های گروهی نیز کمک کنند.
مزایای برگزاری رویدادهای بردگیم در مدارس
۱. تقویت تفکر انتقادی و استراتژیک
بردگیم‌های آموزشی برای دانش‌آموزان به‌ویژه بازی‌های استراتژیک مانند شطرنج، کاتان و کارکاسون می‌توانند به تقویت تفکر استراتژیک و انتقادی در دانش‌آموزان کمک کنند. این نوع بازی‌ها به دانش‌آموزان اجازه می‌دهند تا تصمیم‌های مهمی بگیرند که بر نتیجه بازی تأثیرگذار است و این تجربه می‌تواند به مهارت‌های تصمیم‌گیری و استدلال در دنیای واقعی نیز گره بخورد (Shute & Ventura, 2013).
رویدادهای آموزشی در مدرسه که در آن‌ها بازی‌های فکری انجام می‌شود، فرصت مناسبی برای تقویت این مهارت‌ها فراهم می‌آورد. در این رویدادها، دانش‌آموزان به جای حفظ کردن مطالب به صورت صرف، توانایی تحلیل و تفکر استراتژیک خود را تقویت می‌کنند.
۲. توسعه مهارت‌های اجتماعی و همکاری
بازی‌های فکری به‌ویژه بازی‌هایی که به صورت تیمی انجام می‌شوند، مثل Pandemic یا Dixit، در تقویت مهارت‌های اجتماعی و توانایی کار تیمی مؤثرند. این بازی‌ها به دانش‌آموزان یاد می‌دهند که چگونه با یکدیگر همکاری کنند، نظرات مختلف را بشنوند و در یک چارچوب گروهی بهترین تصمیم‌ها را بگیرند (Steinkuehler & Duncan, 2008).
برگزاری کارگاه‌های آموزشی بازی محور در مدارس نه تنها فرصتی برای یادگیری مهارت‌های اجتماعی است، بلکه به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا مفاهیم همکاری و تعامل را به شکل عملی درک کنند.
۳. بهبود سواد احساسی
آموزش از طریق بازی در مدرسه باعث ارتقاء سواد احساسی دانش‌آموزان نیز می‌شود. در بسیاری از بازی‌ها، از جمله بازی‌های فکری، دانش‌آموزان با احساسات مختلف مانند ترس، امید، غم و شادی مواجه می‌شوند و این می‌تواند به تقویت مهارت‌های اجتماعی و عاطفی کمک کند. این بازی‌ها فرصت‌هایی برای دانش‌آموزان فراهم می‌آورد تا به تدریج یاد بگیرند چگونه با احساسات خود و دیگران مواجه شوند و آن‌ها را مدیریت کنند.
۴. ارتقای انگیزه و اشتیاق به یادگیری
بازی‌های فکری در برنامه درسی مدارس می‌توانند انگیزه یادگیری را در دانش‌آموزان افزایش دهند. در بسیاری از مواقع، دانش‌آموزان به دلیل رویکردهای خشک و تئوریک از آموزش گریزان می‌شوند، اما برگزاری رویدادهای مدرسه‌ای بازی فکری می‌تواند به طور شگفت‌آوری اشتیاق به یادگیری را در دانش‌آموزان ایجاد کند.
نمایشگاه بازی‌های فکری در مدارس این امکان را فراهم می‌آورد که دانش‌آموزان در محیطی رقابتی و در عین حال آموزشی، با مفاهیم مختلف آشنا شوند و از طریق بازی‌های سرگرم‌کننده، انگیزه خود را برای یادگیری بیشتر کنند (Annetta et al., 2009).
برنامه‌ریزی و اجرای رویداد بردگیم در مدارس
الف) انتخاب بازی‌های مناسب
انتخاب بردگیم‌های آموزشی برای دانش‌آموزان از اهمیت بالایی برخوردار است. این بازی‌ها باید نه تنها سرگرم‌کننده باشند بلکه محتوای آموزشی مرتبط با نیازهای درسی و اجتماعی دانش‌آموزان را نیز پوشش دهند. برای مثال، بازی‌هایی مانند Ticket to Ride و Codenames می‌توانند به دانش‌آموزان مفاهیم جغرافیایی و استراتژیک را به روشی جذاب آموزش دهند.
ب) طراحی ساختار رویداد
ساختار رویداد آموزشی در مدرسه باید به گونه‌ای طراحی شود که دانش‌آموزان در هر مرحله از بازی، فرصت یادگیری و تجربه واقعی داشته باشند. از مسابقات تیمی گرفته تا کارگاه‌های آموزشی بازی محور، طراحی رویدادها باید به نحوی باشد که همه‌ی دانش‌آموزان درگیر شوند و از این تجربه بهره‌مند گردند.
ج) آموزش قوانین و مهارت‌های پایه
آموزش دقیق قوانین بازی‌های فکری و بردگیم‌های آموزشی برای دانش‌آموزان از مرحله ابتدایی بسیار مهم است. دانش‌آموزان باید ابتدا با قوانین هر بازی آشنا شوند و سپس در گروه‌های کوچک یا بزرگ بازی کنند تا مهارت‌های خود را بهبود بخشند.
د) ایجاد فضای حمایت‌کننده
برای موفقیت نمایشگاه بازی‌های فکری در مدارس، ایجاد فضایی که دانش‌آموزان در آن احساس راحتی کنند بسیار ضروری است. فضای باید به گونه‌ای باشد که دانش‌آموزان بتوانند بدون نگرانی از شکست، اشتباه کنند و از بازی‌های آموزشی لذت ببرند.
نمونه‌های موفق بین‌المللی
در بسیاری از کشورها، استفاده از بازی‌های فکری در آموزش به طور گسترده‌ای گسترش یافته است. برای مثال، در فنلاند و ژاپن، از بازی‌ها به عنوان ابزار آموزشی اصلی استفاده می‌شود (Salen, 2008). این کشورها نشان داده‌اند که آموزش از طریق بازی در مدارس می‌تواند به شکلی مؤثر به تقویت مهارت‌های شناختی و اجتماعی دانش‌آموزان کمک کند.
در ایالات متحده، پروژه‌هایی مانند Games for Change بازی‌هایی را معرفی کرده است که نه تنها به آموزش مفاهیم علمی و اجتماعی می‌پردازند بلکه دانش‌آموزان را به تفکر انتقادی و همکاری تشویق می‌کنند.
Games for Change
Games for Change یک سازمان بین‌المللی است که بازی‌هایی با هدف آموزش مهارت‌های اجتماعی و اخلاقی تولید می‌کند. بازی‌هایی مانند PeaceMaker و This War of Mine به دانش‌آموزان مفاهیم پیچیده‌ای مانند صلح، جنگ و حقوق بشر را آموزش می‌دهند. این بازی‌ها توانسته‌اند نشان دهند که تجربه یادگیری تعاملی در کلاس درس از طریق بازی، می‌تواند به ارتقای تفکر انتقادی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی دانش‌آموزان کمک کند (Games for Change, 2021).
معرفی نمونه داخلی موفق: مجموعه فکرانه
در ایران نیز مجموعه‌های مختلفی در زمینه برگزاری رویدادهای مدرسه‌ای بازی فکری فعال هستند. مجموعه فکرانه یکی از پیشگامان در این زمینه است که با برگزاری نمایشگاه‌ها، رویدادها و کارگاه‌های آموزشی بازی محور به آموزش مهارت‌های مختلف به دانش‌آموزان کمک می‌کند. برای آشنایی بیشتر با فعالیت‌های این مجموعه، می‌توانید به صفحه‌ی رسمی رویدادهای فکرانه مراجعه کنید:
رویدادهای مجموعه فکرانه
نتیجه‌گیری
برگزاری رویداد بازی‌های فکری در مدارس، ابزاری کارآمد برای ارتقای مهارت‌های شناختی و اجتماعی دانش‌آموزان است. از طریق بازی‌های فکری و بردگیم‌های آموزشی، دانش‌آموزان به مهارت‌های ارزشمندی چون تفکر استراتژیک، همکاری گروهی و مهارت‌های اجتماعی دست می‌یابند. مدارس باید با توجه به موفقیت‌های داخلی و جهانی در این زمینه، به برگزاری نمایشگاه‌های بازی فکری و کارگاه‌های آموزشی بازی محور توجه بیشتری داشته باشند تا محیط‌های آموزشی خود را به فضایی پویا و خلاق تبدیل کنند.
جهت هماهنگی برگزاری رویداد بازی با ما در تماس باشید:
تلفن تماس:
02122630911
واتساپ:
09032224824
منابع و مراجع:
- Gee, J. P. (2003). What video games have to teach us about learning and literacy. Computers in Entertainment (CIE), 1(1), 20-20.
- Shute, V. J., & Ventura, M. (2013). Measuring and supporting learning in games: Stealth assessment. MIT Press.
- Steinkuehler, C., & Duncan, S. (2008). Scientific habits of mind in virtual worlds. Journal of Science Education and Technology, 17(6), 530-543.
- Annetta, L. A., Minogue, J., Holmes, S. Y., & Cheng, M. T. (2009). Investigating the impact of video games on high school students' engagement and learning about genetics. Computers & Education, 53(1), 74-85.
- Salen, K. (2008). The ecology of games: Connecting youth, games, and learning. MIT Press.
- Games for Change. (2021). Annual Report. Retrieved from https://www.gamesforchange.org